Czy można robić zdjęcia wieży Eiffla w nocy?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, warto rozróżnić dwie kwestie: robienie zdjęć i publikowanie zdjęć. Obie te czynności, choć pozornie podobne, różnią się pod względem prawnym, zwłaszcza jeśli chodzi o ochronę praw autorskich. Robienie zdjęć dotyczy samego aktu uchwycenia obrazu, czyli zrobienia fotografii, natomiast publikowanie zdjęć odnosi się do ich rozpowszechniania, czyli udostępniania szerokiemu gronu odbiorców, na przykład w mediach społecznościowych, na stronach internetowych, w druku lub w reklamach.
Co mówi prawo francuskie? Podstawową zasadą prawa autorskiego jest to, że twórca dzieła sztuki ma do niego wyłączne prawa, jeśli dzieło to nie przeszło jeszcze do tzw. domeny publicznej. W przypadku architektury oznacza to, że budynki mogą być swobodnie fotografowane i ich zdjęcia mogą być publikowane, o ile ich twórca nie jest już objęty ochroną prawną.
Z racji tego, że budowla została ukończona ponad 100 lat temu, jest już traktowana jako dzieło, które przeszło do domeny publicznej. Oznacza to, że jej konstrukcja nie podlega żadnym dalszym ochronom prawno-autorskim, a zatem można ją fotografować i publikować zdjęcia wykonane w ciągu dnia bez jakichkolwiek ograniczeń prawnych.
Z perspektywy prawa autorskiego, zasada jest dość prosta: dzieła architektoniczne, podobnie jak inne prace twórcze, podlegają ochronie przez określony czas, który wynosi zazwyczaj 70 lat po śmierci autora. W przypadku Gustave’a Eiffela, który zmarł w 1923 roku, termin ten upłynął w 1993 roku, a więc wieża Eiffla stała się dostępna dla każdego pod względem praw autorskich. Od tego momentu nie trzeba uzyskiwać specjalnych pozwoleń na jej fotografowanie ani publikowanie zdjęć wykonanych w ciągu dnia. Warto jednak zauważyć, że to nie dotyczy iluminacji, która jest integralną częścią wizerunku wieży po zmroku.
Dlaczego zdjęcia wieży Eiffla nocą są problemem?
Oświetlenie wieży Eiffla, które dziś stanowi jeden z jej najbardziej charakterystycznych elementów, zostało zaprojektowane w 1985 roku przez Pierre’a Bideau, francuskiego projektanta oświetlenia. Wprowadzenie tego oświetlenia zmieniło wygląd wieży, dodając jej nowy, magiczny wymiar w nocy. Bideau zastosował unikalną technologię, oświetlając wieżę etapami – od podstawy po szczyt, tworząc efekt, który przyciąga uwagę turystów i mieszkańców Paryża. Iluminacja została też ozdobiona koronkami świetlnymi, co tylko podkreślało wyjątkowy charakter konstrukcji.
Chociaż wieża Eiffla sama przeszła do domeny publicznej, projekt oświetlenia pozostaje chroniony prawem autorskim, ponieważ iluminacja jest traktowana jako odrębne dzieło sztuki. Oznacza to, że każdy, kto chce wykonać zdjęcie wieży nocą i opublikować je w mediach, musi liczyć się z koniecznością uzyskania zgody od organizacji zarządzającej jej prawami. Co ciekawe, Pierre Bideau zmarł dopiero w 2021 roku, co oznacza, że jego dzieło będzie podlegać ochronie przez kolejne lata, aż do 2091 roku. W efekcie, zdjęcia wieży Eiffla nocą, ukazujące iluminację, nie mogą być traktowane tak samo, jak zdjęcia dzienne, na których widoczna jest tylko konstrukcja wieży.
Z tego względu, nawet jeśli budynek nie jest już objęty ochroną praw autorskich, iluminacja wieży Eiffla nadal jest chroniona i jej reprodukcja w formie zdjęć wymaga uzyskania odpowiednich licencji, jeśli zamierzasz je wykorzystywać komercyjnie.
Czy turyści mogą robić zdjęcia na własny użytek?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, publikacja zdjęcia wieży Eiffla nocą, na którym widoczna jest iluminacja, wymaga uzyskania zgody od zarządzającej wieżą organizacji Société d’Exploitation de la Tour Eiffel (SETE). Dotyczy to jednak osób planujących wykorzystanie zdjęć w celach komercyjnych lub profesjonalnych.
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby turyści fotografowali wieżę Eiffla nocą i przechowywali te zdjęcia na własny użytek, np. w prywatnym albumie czy na prywatnym koncie w mediach społecznościowych, nie stanowi naruszenia prawa. Problem pojawia się, dopiero gdy ktoś chce je opublikować, zwłaszcza w celach komercyjnych.
Wykorzystanie zdjęć w celach komercyjnych
Jeśli chodzi o komercyjne wykorzystanie zdjęć wieży Eiffla nocą (np. sprzedaż pocztówek, plakatów, reklam czy wykorzystanie ich w materiałach marketingowych), konieczne jest uzyskanie zgody od SETE. W takim przypadku należy zawrzeć odpowiednią umowę licencyjną, której koszt uzależniony jest od charakteru i skali wykorzystania zdjęć. Ochrona prawna dotyczy tylko profesjonalistów, którzy wykorzystują zdjęcia w celach zarobkowych.
Zdjęcia wieży Eiffla nocą – zakaz czy mit?
Na wielu stronach internetowych można znaleźć informacje na temat miejskich legend otaczających ten symbol Paryża, w tym również twierdzenie, że „fotografowanie wieży Eiffla nocą jest nielegalne”. Jest to mit, który nie ma oparcia w rzeczywistości. Zgodnie z informacjami zawartymi na stronie Société d’Exploitation de la Tour Eiffel, fotografowanie wieży Eiffla nocą dla osób prywatnych i do użytku osobistego nie wymaga zgody. To oznacza, że jeśli robisz zdjęcia tylko dla siebie, publikowanie ich w mediach społecznościowych na prywatnym koncie jest w pełni legalne, o ile nie zamierzasz ich sprzedać czy wykorzystywać w kampaniach reklamowych.
Kara za nielegalne wykorzystanie zdjęć wieży Eiffla zrobionych nocą
Nielegalne wykorzystanie zdjęć wieży Eiffla z iluminacją w celach komercyjnych, wiąże się z poważnymi konsekwencjami prawno-finansowymi. Zgodnie z prawem, osoby, które zdecydują się na nielegalne wykorzystywanie zdjęć, mogą zostać ukarane zarówno wysoką grzywną, jak i karą pozbawienia wolności.
